Katedra Anatomii Zwierząt i Zoologii jest jednostką organizacyjną Wydziału Biotechnologii i Hodowli Zwierząt, którą utworzono w wyniku połączenie Zakładu Zoologii i Pszczelnictwa z Pracownią Anatomii Zwierząt. Połączenie nastąpiło na skutek zmian organizacyjnych w Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym w Szczecinie (Zarządzenie nr 77 Rektora ZUT z dnia 14 października 2019 roku, §7).
Historycznie, obie wymienione Jednostki były w grupie pierwszych 15 katedr i 3 studiów, które zaczęły być tworzone, wkrótce po ukonstytuowaniu się w dniu 20 marca 1954 roku Społecznego Komitetu Organizacyjnego Wyższej Szkoły Rolniczej w Szczecinie. Gdy 31 grudnia 1954 roku zakończył się początkowy okres organizacyjny WSR, pierwszymi kierownikami tych Jednostek zostali: doc. dr Antoni Linke (nominacja od 1 października 1954 roku), w Katedrze Zoologii i dr n. wet. Marian Kubasiewicz (nominacja 1 stycznia 1955 roku), w Katedrze Anatomii Zwierząt.
Po szczegółowe informacje o pracownikach, kierunkach badań i osiągnięciach Jednostek w okresie poprzedzającym datę utworzenia Katedry Anatomii Zwierząt i Zoologii odsyłamy zainteresowanych do następujących opracowań:
•Kalisińska E., Jackowski A., Mazowiec Z., Działa-Szczepańczyk E., 2004. Katedra Zoologii pół wieku działalności (1954-2004) (W:) 50 lat Katedry Zoologii, Zeszyt jubileuszowy „Zwierzęta wokół nas” Szczecin 4-6 czerwca 2004; Wydaw. Akademia Rolnicza w Szczecinie Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt
•Gawlikowski J., 1998. Z żałobnej karty – prof. dr hab. Marian Kubasiewicz, Materiały Zachodniopomorskie, 515-519.
•Baranowski P., 2019: 90-lecie prof. Jerzego Gawlikowskiego. Materiały Zachodniopomorskie Rocznik Naukowy Muzeum Narodowego w Szczecinie, Nowa seria, t. XIV, 9-11.
Obecnie Katedra Anatomii Zwierząt i Zoologii ma swoje pomieszczenia w budynku przy ulicy Klemensa Janickiego 33, dysponując pomieszczeniami dla celów dydaktycznych - salami ćwiczeń, i naukowych (laboratoria, muzeum, biblioteką) oraz administracyjno-gospodarczymi.
W Katedrze realizowane są zajęcia dydaktyczne na trzech kierunkach studiów stacjonarnych i niestacjonarnych Wydziałów Biotechnologii i Hodowli Zwierząt oraz studiach podyplomowych.
W okresie istnienia główne obszary naukowe Katedry dotyczą badań z zakresu archeozoologii, teratologii, entomologii – głównie hodowli pszczół, morfologii, ekologii i ekotoksykologii dzikich stałocieplnych kręgowców, biologii i ekologii pasożytów wewnętrznych ptaków blaszkodziobych oraz zagadnień rozrodu i warunków utrzymania zwierząt futerkowych, diagnostyki i rehabilitacji aparatu ruchu zwierząt domowych.
Rys historyczny Katedry Anatomii Zwierząt
Katedrę Anatomii Zwierząt powołano 1 stycznia 1955 r. Organizatorem i jej pierwszym kierownikiem był Prof. dr hab. Marian Kubasiewicz. Funkcję tę pełnił przez 36 lat – do roku 1991. W latach 1992 – 1998 Katedrą kierował dr hab. Jerzy Gawlikowski, prof. nadzw., a w latach 1999-2007 dr hab. Maciej Melosik, prof. nadzw.
Od października 2007 do września 2019 roku Jednostką kierował Prof. dr hab. Piotr Baranowski.
W latach 1955 - 2021 tytuły naukowy profesora uzyskali Marian Kubasiewicz (n.wet.) i Piotr Baranowski (n.rol.), stopnie doktora habilitowanego i doktora uzyskali pracownicy Katedry: Zdzisław Szuba, Jerzy Gawlikowski, Stanisław Nogalski, Jerzy Stępień, Adam Szymański, Lidia Felska-Błaszczyk. Słuchaczami Międzywydziałowego Studium Doktoranckiego promowanymi na stopień doktora były następujące osoby: Anna Dobrowolska, Joanna Wojtas, Magdalena Wróblewska, Katarzyna Pęzińska-Kijak, Krzysztof Żuk.
Na przestrzeni 65 lat w Jednostce wykonano kilkadziesiąt prac magisterskich z zakresu anatomii, archeozoologii, teratologii, embriologii, hodowli zwierząt futerkowych i łowiectwa oraz szereg prac inżynierskich i opracowań licencjackich.
W Muzeum i magazynach Katedry zgromadzone są zbiory preparatów i okazów dla celów dydaktycznych i naukowych. Wśród nich znajduje się zbiory wykopaliskowych szczątków kostnych m. in. koni, bydła, owiec, kóz, psów i kotów oraz szynszyli i norek.
Głównymi obszarami naukowymi Katedry były badania z zakresu archeozoologii. Wykonano z tego zakresu szereg opracowań wykopaliskowego materiału osteologicznego pochodzącego z nawarstwień kulturowych Pomorza, głównie Wolina i innych stanowisk archeologicznych Polski i Europy. Posłużyły one ustaleniu celów hodowli, preferencji w wyborze gatunków zwierząt do hodowli, sposobu zagospodarowania surowców pochodzących od zwierząt, ale także opisowi ich morfologii, kondycji i wykorzystania do pracy.
Obecnie działalność naukowa koncentruje się na zagadnieniach kranio- i osteometrii, charakterystyce cech niemetrycznych (w tym symetrii i asymetrii) układu szkieletowego małych gryzoni hodowlanych, kotów i psów, norek, koni, owiec, bydła, wybranych gatunków ptaków, a także morfologii serca oraz rehabilitacji aparatu ruchu małych zwierząt.
Rys historyczny Katedry Zoologii
Katedra Zoologii Wyższej Szkoły Rolniczej w Szczecinie została włączona w strukturę Wydziału Zootechnicznego w 1955 roku, jednak na skutek zmian organizacyjnych w okresie lat 1957 - 1968 była ponownie częścią Wydziału Rolniczego tej Uczelni. Po roku 1968 jednostka jako Zakład Zoologii znalazła się w strukturze Instytutu Biologicznych Podstaw Hodowli Zwierząt. Od roku akademickiego 1983/1984 Katedra Zoologii stała się samodzielna jednostką Wydziału Zootechnicznego Akademii Rolniczej w Szczecinie*. W swojej historii Katedra Zoologii dzieliła się na mniejsze jednostki organizacyjne, na które zezwalały założenia Statutu Uczelni. Jednostkami tymi były Pracownie: Ekologii Zwierząt, Pszczelnictwa, Biologii i Ekologii Pasożytów.
(*decyzja Rady Państwa z dn. 1.10.1972 roku przemianowującej WSR w Szczecinie w AR w Szczecinie)
Katedrą Zoologii kierowały następujące osoby: profesor Antoni Linke (1954-1972), docent Janina Honczarenko (1972-1976), dr Jarosław Prabucki (1976-1979), profesor Zdzisław Szuba (1979-1997), profesor Elżbieta Kalisińska (1997-2006), profesor Katarzyna Kavetska (2006-2008), dr Wiesław Salicki (2008-2010), profesor Bożena Chuda-Mickiewicz (2010-2019).
W okresie zatrudnienia w Katedrze Zoologii tytuły naukowe profesora uzyskały następujące osoby: Antoni Linke i Zdzisław Szuba (n.wet), Elżbieta Kalisińska i Katrzyna Kavetska (n.biol.), stopnie dr hab i dr Aleksander Rajski, Maciej Melosik, Kinga Zapałowicz-Mazurkiewicz, Jarosław Prabucki, Kazimierz Cykowski, Zofia Mazowiec, Ewa Szczepańczyk, Małgorzata Pierko. Stopnie naukowe doktora uzyskali również słuchacze Dziennego Międzywydziałowego Studium Doktoranckiego, którymi byli: Bartłomiej Bartyzel, Piotr Mysłek, Wiesław Salicki, Małgorzata Nowak, Agata Stapf-Skiba, Katarzyna Królaczyk, Emil Dzierzba.
Dorobek naukowy pracowników Katedry Zoologii obejmuje badania bezkręgowców, głównie dwóch gromad - owadów i pajęczaków, oraz kręgowców udomowionych i nieudomowionych. Dużo uwagi poświęcono prenatalnej części ontogenezy bydła, morfologii, ekologii i ekotoksykologii dzikich stałocieplnych kręgowców. Wiele tematów było finansowanych ze środków Komitetu Badań Naukowych oraz realizowanych we współpracy z zagranicznymi ośrodkami naukowymi. W dorobku publikacyjnym pracowników i doktorantów Katedry znajdują się oryginalne prace badawcze, liczne artykuły przeglądowe, komunikaty i doniesienia na konferencje, podręczniki i skrypty oraz ekspertyzy faunistyczne Regionu Północno-Zachodniego Polski.
Rys historyczny Zakładu Pszczelnictwa
Utworzoną w 1977 roku Pracownię Pszczelnictwa po dwóch latach, w 1979 roku, wyłączono ze struktury Katedry Zoologii i stała się ona samodzielną jednostką Wydziału w randze zakładu. Pracownicy Zakładu Pszczelnictwa wyspecjalizowali się w: badaniu pszczół jako zapylaczy roślin entomofilnych, wykorzystaniu pszczoły środkowoeuropejskiej i jej krzyżówek z innymi rasami pszczół w warunkach klimatyczno-pożytkowych Polski ze szczególnym uwzględnieniem Pomorza Zachodniego, doskonaleniu metod chowu trutni i sztucznego unasieniania matek pszczelich, wykorzystaniu niektórych sygnałów fizycznych rodziny pszczelej w procesie doskonalenia metod chowu pszczół, badaniu wpływu różnych czynników i zabiegów na przyspieszenie czerwienia sztucznie unasienianych matek pszczelich, określaniu przynależność rasowej pszczół na Pomorzu Zachodnim i w rejonie hodowli zamkniętej, ocenie zdrowotności pszczół. Na podstawie Uchwały Rady Wydział w roku 2009 doszło do połączenia Zespołów w Zakład Zoologii i Pszczelnictwa, a na kierownika tej Jednostki powołana została dr hab. Bożena Chuda-Mickiewicz.
W Zakładzie Pszczelnictwa tytuł naukowy profesora uzyskali Jarosław Prabucki i Bożena Chuda-Mickiewicz (n.rol.), a autorami rozpraw doktorskich byli: Benedykt Polaczek, Jerzy Samborski, Piotr Rostecki, Dariusz Karwan.
Opracował na podstawie materiałów źródłowych wyżej wymienionych Jednostek - Prof. dr hab. Piotr Baranowski
