Więcej o Katedrze

Historia Katedry

Katedra Nauk o Zwierzętach Przeżuwających jest spadkobierczynią dorobku naukowo-dydaktycznego jednostek organizacyjnych powołanych do życia w 1956 roku. Jednostki te wielokrotnie zmieniały swoje nazwy i struktury.

Organizatorem i kierownikiem Zakładu Hodowli Bydła w 1968 roku był Prof. dr hab. Adam Brzozowski, który kierował następnie Katedrą Hodowli Bydła do 1986 roku.
Katedrą Hodowli Owiec kierowała Doc. dr Aleksandra Chomiczewska-Mazaraki.
Od 1 października 1986 roku do 31 grudnia 2008 roku katedrą kierował prof. zw. dr hab. Henryk Kamieniecki.
Od 1 stycznia 1992 do 30 sierpnia 2002 roku katedra nosiła nazwę Katedry Hodowli Bydła i Owiec.
1 listopada 2000 roku w Katedrze utworzono Zakład Biostatystyki, a w 2004 roku Zakład Cytogenetyki Molekularnej (przeniesiony 1 października 2003 roku jako Zespół Genetyki Molekularnej z Katedry Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt).
1 stycznia 2009 roku kierownikiem Katedry został prof. dr hab. Jerzy Wójcik.
1 kwietnia 2023 r. kierownikiem Katedry została prof. dr hab. Ewa Czerniawska-Piątkowska.

Działalność naukowo-badawcza

W katedrze zrealizowano wiele wartościowych tematów badawczych - zarówno z punktu widzenia naukowego jak i aplikacyjnego. Do najciekawszych tematów zaliczyć należy:

Wpływ czynników genetycznych i środowiskowych na wyniki użytkowości różnych grup produkcyjnych bydła mlecznego, mięsnego, owiec i kóz oraz jeleniowatych w chowie fermowym.
Analiza molekularna genów odpowiedzialnych za wyniki cech użytkowych zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem bydła, owiec i kóz. Hodowle tkankowe i komórkowe zwierząt.
Ocena stężenia pierwiastków ze szczególnym uwzględnieniem metali ciężkich i toksycznych w produktach pochodzących od przeżuwaczy.
Wykorzystanie metod eksploracji danych (drzewa decyzyjne, sztuczne sieci neuronowe, metoda MARS) do analizy i predykcji cech użytkowych zwierząt w szczególności przeżuwających.

Dorobek Katedry

W katedrze 5 pracowników uzyskało tytuły profesorskie, 9 stopień naukowy doktora habilitowanego, a 25 osób obroniło prace doktorskie.

Dorobek naukowy, dydaktyczny i popularyzatorski pracowników Katedry obejmuje łącznie ok. 1200 pozycji, w tym ok. 800 oryginalnych prac twórczych. Prace opublikowano w publikatorach o zasięgu międzynarodowym, krajowym i regionalnym.

W katedrze wypromowano ponad 500 magistrów i ok. 100 inżynierów. Wykonano wiele recenzji różnego rodzaju prac.

Większość wniosków wynikających z prac naukowych ma charakter praktyczny. Opracowano i wdrożono w pełni udokumentowanych 19 tematów, w tym wiele uzyskało nagrody NOT.

Pracownicy katedry byli organizatorami i współorganizatorami konferencji i sesji naukowych o zasięgu międzynarodowym, krajowym i lokalnym.

Katedra współpracuje z krajowymi ośrodkami badawczymi, zarówno uczelnianymi jak również Instytutem Zootechniki w Balicach i Instytutem Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN w Jastrzębcu oraz z ośrodkami zagranicznymi z Niemiec, Czech, Słowacji, Szwajcarii, Kanady, Stanów Zjednoczonych i Irlandii. Z ośrodkami tymi prowadzone są wspólne tematy badawcze, odbywają się staże naukowe i produkcyjne oraz organizowane są konferencje naukowe. Na szczególne podkreślenie zasługuje współpraca z Krajową Stacją Badawczą Rolnictwa i Rybactwa Meklemburgii-Przedpomorza w Dummerstorfie (Landesforschunganstalt für Landwirtschaft und Fischerei Mecklenburg-Vorpommern)

Genetyka molekularna

Nieprawidłowości determinacji i różnicowania płci

Badania cytogenetyczne i molekularne z zakresu nieprawidłowości determinacji i różnicowania płci u zwierząt gospodarskich obejmują zjawisko frymartynizmu, które występuje u samic przeżuwaczy, pochodzących z urodzeń bliźniaczych różnopłciowych. Bezpośrednią jego przyczyną jest pojawienie się we wczesnym życiu zarodkowym anastomoz łożyskowych, czyli połączeń tętniczo-żylnych między łożyskami płodów różnej płci. W konsekwencji dochodzi do zaburzeń rozwojowych układu rozrodczego, manifestujących się występowaniem różnego stopnia fenotypowej maskulinizacji.

W diagnostyce zjawiska frymartynizmu wykorzystuje się analizę cytogenetyczną, umożliwiającą identyfikację chimeryzmu komórkowego, bądź też badania molekularne, których celem jest identyfikacja genów sprzężonych z chromosomem płci Y.

Skutki hodowlane frymartynizmu u bydła, owiec i kóz to przede wszystkim niepłodność samic, którą nie zawsze można identyfikować w oparciu o nieprawidłowo rozwinięte zewnętrzne narządy rozrodcze.

Innym zjawiskiem będącym przedmiotem badań zespołu są zaburzenia rozwojowe układu rozrodczego sprzężone z bezrożnością, obserwowane u kóz, przy czym stopień maskulinizacji w tym przypadku może być tak daleko posunięty, że samice są błędnie klasyfikowane do grupy samców.

Skutki hodowlane obojnactwa uwidaczniają się przede wszystkim u potomstwa bezrogich rodziców, bowiem kojarzenie takich osobników może doprowadzić do występowania obojnactwa bądź całkowitej transformacji płci na poziomie 25%.

Chimeryzm komórkowy w obrazie chromosomowym i molekularnym

Pracownicy katedry dążą również do wykrycia form polimorficznych wybranych genów gołębia pocztowego oraz do wyjaśnienia zróżnicowania cech fenotypowych (głównie tzw. dzielności powrotnolotowej) w zależności od genotypu. W badaniach uwzględniono geny kandydujące: dehydrogenazy mleczanowej A i B, alfa-globiny, cytochromu b, rodopsyny oraz receptora glutaminowego.

Badaniami objęte zostały osobniki utrzymywane w gołębniku Akademii Rolniczej w Szczecinie (głównie analiza ekspresji genów), gołębie miejskie i innych ras (grupa kontrolna) oraz wybitne gołębie polskie i zagraniczne (m.in. elitarne gołębie pocztowe z Tajwanu). W analizie polimorfizmu DNA wykorzystywane są następujące metody: PCR-RFLP, PCR-SSCP, oraz sekwencjonowanie DNA.

Wstępne wyniki badań potwierdzają, iż analizowane geny gołębia pocztowego mają formy polimorficzne. Wykrycie i opisanie nowych miejsc polimorficznych w badanych genach Columba livia var. domestica będzie cenne zarówno z czysto poznawczego punktu widzenia (brak takich badań na świecie), jak również, w niedalekiej przyszłości, przyczynić się może do wzbogacenia tradycyjnych metod selekcji tych ptaków o nowe źródło informacji (markery DNA).

Konferencje

Katedra Nauk o Zwierzętach Przeżuwających jest organizatorem wielu konferencji naukowych lub naukowo-produkcyjnych, często o międzynarodowym zasięgu:

„Intensyfikacja produkcji żywca wołowego z uwzględnieniem różnych genotypów” (Trzęsacz – Nowielice – Cerkwica – Stuchowo, 1989),
„Produkcja żywca wołowego i baraniego w oparciu o pasze gospodarskie z uwzględnieniem nowych metod konserwacji” (Szczecin – Barzkowice, 1994),
„Wpływ czynników środowiskowych ze szczególnym uwzględnieniem wpływu żywienia na ilość i jakość mleka i żywca wołowego” (Barzkowice, 1995),
„Zastosowanie biotechnologii w chowie i hodowli zwierząt oraz produkcji pasz i żywności” (Szczecin – Międzyzdroje, 2000),
„Optymalizacja warunków odchowu cieląt i młodzieży” (Kołbacz, 2002),
„Racjonalny odchów cieląt i młodzieży warunkiem uzyskania zdrowych i wysokoprodukcyjnych krów” (Szczecin – Maciejewo, 2004),
„Wykorzystanie najnowszych osiągnięć genetyki w hodowli bydła mlecznego i mięsnego” (Międzyzdroje, 2006),
„Aktualne problemy chowu i hodowli bydła oraz innych przeżuwaczy w zróżnicowanych warunkach środowiskowych” (Dziwnów 4-6 czerwca, 2009)

Wyposażenie aparaturowe

Katedra Nauk o Zwierzętach Przeżuwających

Zestaw do analizy tłuszczów firmy BÜCHI Labortechnik AG oparty na technice chromatografii gazowej. Przeznaczony do ekstrakcji tłuszczów i oznaczania profilu tłuszczów wraz z oznaczeniem tłuszczu całkowitego.