Realizowane projekty

Analiza mechanizmów zwiększonej efektywności substancji przeciwdrobnoustrojowych względem biofilmu w obecności wirującego pola magnetycznego

  • ŹRÓDŁO FINANSOWANIA - OPUS 14, Narodowe Centrum Nauki
  • NR PROJEKTU: UMO-2017/27/B/NZ6/02103
  • OKRES REALIZACJ: 02.10.2018 - 01.10.2021

 

Zespół badawczy:


dr hab. inż. Karol Fijałkowski, prof. ZUT – kierownik projektu

dr hab. n.med. Adam Junka, prof. UMW – kierownik po stronie partnera (PORT)

 

dr inż. Radosław Drozd – wykonawca (od 10.2018)

mgr inż. Katarzyna Pendrak – stypendystka (10.2018 – 11.2020)

mgr inż. Marta Woroszyło – stypendystka (od 10.2018)

mgr inż. Daria Ciecholewska Juśko – stypendystka (od 12.2020)

mgr inż. Magdalena Szymańska – stypendystka (od 12.2020)

 

Celem prowadzonych badań jest wyjaśnienie mechanizmów zwiększonej aktywności związków przeciwdrobnoustrojowych – antyseptyków i antybiotyków - względem biofilmów bakteryjnych w obecności wirującego pola magnetycznego.

W projekcie zaplanowano hodowlę in vitro biofilmów dwóch drobnoustrojów szczególnie często odpowiedzialnych za zakażenia człowieka i zwierząt, mianowicie gronkowca złocistego Staphylococcus aureus oraz pałeczki ropy błękitnej Pseudomonas aeruginosa, a następnie wprowadzenie ich do generatorów wirującego pola magnetycznego w obecności antybiotyków i antyseptyków.

Efekty działania wirującego pola magnetycznego oraz wirującego pola magnetycznego i substancji przeciwdrobnoustrojowych na macierz biofilmu i komórki w biofilmie poddane zostają analizom z użyciem zaawansowanych urządzeń badawczych – mikroskopów elektronowych/transmisyjnych, mikroskopów konfokalnych z wirującym dyskiem, wysokorozdzielczych spektrometrów masowych oraz jądrowych rezonansów magnetycznych. Dodatkowo, do celów analiz wykorzystywane są techniki półilościowe oraz ilościowe służące do oceny biomasy biofilmowej, masy macierzy, liczby komórek w biofilmie, etc.)

Zakłada się, że w zależności od parametrów zastosowanego pola magnetycznego, czasu ekspozycji, rodzaju związku przeciwdrobnoustrojowego oraz typu biofilmu, zaobserwowane zostaną nie tylko zmiany w aktywności związków przeciwdrobnoustrojowych względem biofilmu, ale także zmiany w macierzy biofilmowej (np. rozmiar i ułożenie fibryli), a analiza zależności między uzyskanymi danymi pozwoli na zrozumienie mechanizmu, przez który dochodzi do fascynującego efektu niszczenia biofilmu przez substancje przeciwdrobnoustrojowe w obecności pola magnetycznego.

Projekt jest realizowany w ramach konsorcjum z Polską Siecią Badawczą Łukasiewicz - PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii.

 

Niniejszy projekt opiera się na opublikowanych przez nasz zespół wynikach wykazujących istotnie podwyższoną skuteczność antybiotyków i antyseptyków względem biofilmów w obecności wirującego pola magnetycznego:

Junka A., Rakoczy R., Szymczyk P., Bartoszewicz M., Sedghizadeh P., Fijałkowski K., 2018, Application of rotating magnetic fields increase the activity of antimicrobials against wound biofilm pathogens, Scientific Reports, 8,167, DOI: doi.org/10.1038/s41598-017-18557-7.

 

Prace opublikowane w ramach realizowanego projektu:

  1. Krasowski G., Wicher-Dudek R., Paleczny J., Bil-Lula I., Fijałkowski K., Sedghizadeh P.P., Szymczyk P., Dudek B., Bartoszewicz M., Junka A., 2019, Potential of novel bacterial cellulose dressings chemisorbed with antiseptics for the treatment of oral biofilm infections, Applied Sciences, 9(24), 5321, DOI:10.3390/app9245321.
  2. Brożyna M., Żywicka A., Fijałkowski K., Gorczyca D., Oleksy-Wawrzyniak M., Dydak K. Migdał P, Dudek B., Bartoszewicz M., Junka A. The novel quantitative assay for measuring the antibiofilm activity of volatile compounds (AntiBioVol), Applied Sciences, 2020, 10(20), 7343, DOI: 10.3390/app10207343.
  3. Ciecholewska-Juśko D., Żywicka A., Junka A., Drozd R., Sobolewski P., Migdał P., Kowalska U., Toporkiewicz M., Fijałkowski K., 2021, Superabsorbent crosslinked bacterial cellulose biomaterials for chronic wound dressings, Carbohydrate Polymers, 253, 117247, DOI: 10.1016/j.carbpol.2020.117247 (preprint: www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.03.04.975003v2).
  4. Drozd R., Szymańska M., Żywicka A., Kowalska U., Rakoczy R., Kordas M., Konopacki M., Junka A.F., Fijałkowski K., 2021, Exposure to non-continuous rotating magnetic field induces metabolic strain-specific response of Komagataeibacter xylinus, Biochemical Engineering Journal, 166, 107855, DOI: 10.1016/j.bej.2020.107855.
  5. Krasowski G., Junka A., Paleczny J., Czajkowska J., Makomaska-Szaroszyk E., Chodaczek G., Majkowski M., Migdał P., Fijałkowski K., Kowalska-Krochmal B., Bartoszewicz M., 2021, In vitro evaluation of polihexanide, octenidine and NaClO/HClO-based antiseptics against biofilm formed by wound pathogens, Membranes, 11(1), 62, DOI: 10.3390/membranes11010062.
  6. Woroszyło M., Ciecholewska-Juśko D., Junka A., Drozd R., Wardach M., Migdał P., Szymczyk-Ziółkowska P., Styburski D., Fijałkowski K., 2021, Rotating magnetic field increases β-lactam antibiotic susceptibility of methicillin-resistant Staphylococcus aureus strains, International Journal of Molecular Sciences, 22 (22), 12397, DOI: 10.3390/ijms222212397.
  7. Woroszyło M., Ciecholewska-Juśko D., Junka A., Pruss A., Kwiatkowski P., Wardach M., Fijałkowski K., 2021, The impact of intraspecies variability on growth rate and cellular metabolic activity of bacteria exposed to rotating magnetic field, Pathogens, 10 (11), 1427, DOI: 10.3390/pathogens10111427.
  8. Woroszyło M., Ciecholewska-Juśko D., Junka A., Wardach M., Chodaczek G., Dudek B., Fijałkowski K., 2021, The effect of rotating magnetic field on susceptibility profile of methicillin-resistant Staphylococcus aureus strains exposed to activity of different groups of antibiotics, International Journal of Molecular Sciences, 22 (21), 11551, DOI: 10.3390/ijms222111551.
  9. Czajkowska J., Junka A., Hoppe J., Toporkiewicz M., Pawlak A., Migdał P., Oleksy-Wawrzyniak M., Fijałkowski K., Śmiglak M., Markowska-Szczupak A., 2021, The co-culture of staphylococcal biofilm and fibroblast cell line: The correlation of biological phenomena with metabolic NMR1 footprint, International Journal of Molecular Sciences, 22 (11), 5826, DOI: 10.3390/ijms22115826.
  10. Ciecholewska-Juśko D., Żywicka A., Junka A., Woroszyło M., Wardach M., Chodaczek G., Szymczyk-Ziółkowska P., Migdał P., Fijałkowski K., 2021, The effects of rotating magnetic field and antiseptic on in vitro pathogenic biofilm and its milieu, Scientific Reports, 12, 8836, DOI: 10.1038/s41598-022-12840-y.
  11. Kwiatkowski P., Tabiś A., Fijałkowski K., Masiuk H., Łopusiewicz Ł., Pruss A., Sienkiewicz M., Wardach M., Kurzawski M., Guenther S., Bania J., Dołęgowska B., Wojciechowska-Koszko I., 2022, Regulatory and enterotoxin gene expression and enterotoxins production in Staphylococcus aureus FRI913 cultures exposed to a rotating magnetic field and trans-anethole, International Journal of Molecular Sciences, 23, 6327, DOI: 10.3390/ijms23116327.

 

Prace przygotowane, obecnie w recenzjach:

  1. Krasowski G., Junka A., Migdał P., Woroszyło M., Fijałkowski K., Chodaczek G., Czajkowska J., Nowicka J., Kwiek B., Paleczny J., Brożyna M., 2022, The processing of staphylococcal biofilm images from fluorescence and confocal microscopy to assess in vitro efficacy of antiseptic molecules; praca obecnie w recenzjach w czasopiśmie PLOS ONE. Manuskrypt dostępny jest także w formie preprintu pod adresem: https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2021.11.30.470646v1.full.
  2. Ciecholewska-Juśko D., Junka A., Fijałkowski K., 2022, The cross-linked bacterial cellulose impregnated with octenidine dihydrochloride-based antiseptic as an antibacterial dressing material for highly-exuding, infected wounds.

 

Konferencje i sympozja:

  1. Fijałkowski K., Ciecholewska D., Junka A., Development and characterization of native and citric acid-modified cellulose’s drug-delivery system for bacterial biofilm eradication, 4th International Symposium on Bacterial Nanocellulose, University of Minho, Porto, Portugalia, 3-4.10.2019 (prezentacja; https://repositorium.sdum.uminho.pt/bitstream/1822/61597/1/document_52034_1.pdf).
  2. Junka A., Dudek B., Czajkowska J., Zegan A., Migdal P., Bil-Lula I., Fijałkowski K., The prospect of bacterial nanocellulose impregnated with antimicrobials in treatment of biofilm related infections, 4th International Symposium on Bacterial Nanocellulose, University of Minho, Porto, Portugalia, 3-4.10.2019 (prezentacja; https://repositorium.sdum.uminho.pt/bitstream/1822/61597/1/document_52034_1.pdf).
  3. Junka A., Konieczność implementacji nowych protokołów do badań biofilmu in vitro, Biofilm w patogenezie zakażeń, Kudowa, 14-16.11.2019 (pezentacja; http://biofilm.com.pl/program-ramowy/).
  4. Junka A., Biofilm w ranach przewlekłych ze szczególnym uwzględnieniem stopy cukrzycowej – na czym stoimy?, IX Lubuska Konferencja Diabetologiczna, Zielona Góra, 30.11.2019 (prezentacja).
  5. Fijałkowski K., Pendrak K., Junka A., Influence of the rotating magnetic fields on the activity of antimicrobials against biofilm pathogens, Federation of European Microbiological Societies (FEMS) Online Conference on Microbiology, Belgrad, Serbia, 10.2020 (prezentacja; https://fems2020belgrade.com).
  6. Ciecholewska-Juśko D., Junka A., Fijałkowski K., Influence of the rotating magnetic field on the mixing/diffusion process of antimicrobials in bacterial cellulose as an example of microbial biofilm matrix, FEMS Online Conference on Microbiology, Belgrad, Serbia, 10.2020 (plakat; https://fems2020belgrade.com).
  7. Woroszyło M., Junka A., Fijałkowski K., Influence of the rotating magnetic field on the viability, proliferation and metabolic activity of different bacterial species and strains, FEMS Online Conference on Microbiology, Belgrad, Serbia, 10.2020 (prezentacja; https://fems2020belgrade.com).
  8. Drozd R., Junka A., Hoppe K., Fijałkowski K., Influence of the rotating magnetic field on bacterial biofilm extracellular matrix composition, FEMS Online Conference on Microbiology, Belgrad, Serbia, 10.2020 (prezentacja; https://fems2020belgrade.com).
  9. Junka A., Migdał P., Drozd R., Czajkowska J., Dudek B., Fijałkowski K., Impact of the rotating magnetic field on porosity of bacterial biofilm extracellular matrix, FEMS Online Conference on Microbiology, Belgrad, Serbia, 10.2020 (plakat; https://fems2020belgrade.com).
  10. Anna Ż., Ciecholewska-Juśko D., Junka A., Drozd R., Fijałkowski K., Influence of the rotating magnetic field on antimicrobial penetration efficiency within the bacterial biofilm layers, FEMS Online Conference on Microbiology, Belgrad, Serbia, 10.2020 (plakat; https://fems2020belgrade.com).
  11. Pendrak K., Junka A., Fijałkowski K., Analysis of the effectiveness of antimicrobials depending on the type and form of biofilm produced by Pseudomonas aeruginosa and Staphylococcus aureus strains, FEMS Online Conference on Microbiology, Belgrad, Serbia, 10.2020 (plakat; https://fems2020belgrade.com).
  12. Szymańska M., Karakulska J., Grygorcewicz B., Kowalska U., Sobolewski P., Fijałkowski K., Drozd R., Influence of immobilized glycoside hydrolase PelAh on biofilm formation by Pseudomonas aeruginosa PAO-1, FEMS Online Conference on Microbiology, Belgrad, Serbia, 10.2020 (plakat; https://fems2020belgrade.com).
  13. Ciecholewska-Juśko D., Fijałkowski K. Wpływ wirującego pola magnetycznego na proces dyfuzji antybiotyków, XIV Kopernikańskie Seminarium Doktoranckie, Toruń, 09.2021 (prezentacja; https://portal.umk.pl/pl/event/xiv-kopernikanskie-seminarium-doktoranckie).
  14. Ciecholewska-Juśko D., Żywicka A., Fijałkowski K. Controlled release of antimicrobials from wound dressings using rotating magnetic field, World Microbe Forum Online Conference, 06.2021 (plakat w formie prezentacji online http://www.worldmicrobeforum.org/).
  15. Woroszyło M., Fijałkowski K., Influence of rotating magnetic field on changes in susceptibility of methicillin-resistant Staphylococcus aureus strains to beta-lactam antibiotics, World Microbe Forum Online Conference, 06.2021 (plakat w formie prezentacji online http://www.worldmicrobeforum.org/).
  16. Drozd R., Szymańska M., Fijałkowski K., Do structural differences in penicillin-binding proteins of Staphylococcus aureus strains increase susceptibility to beta-lactams in presence of rotating magnetic field? Word Microbe Forum Online Conference 06. 2021, (plakat w formie prezentacji online; http://www.worldmicrobeforum.org/).
  17. Szymańska M., Drozd R., Junka A., Hoppe K., Fijałkowski K., Effect of the rotating magnetic field on bacterial biofilm extracellular matrix physical and chemical properties, 9th Intercollegiate Biotechnology Symposium “Symbioza”, Warszawa, Polska, 05.2021 (plakat w formie prezentacji online; https://msb.symbioza.edu.pl/pl/programme/).
  18. Ciecholewska-Juśko D., Styburski D., Fijałkowski K. Influence of the rotating magnetic field on the diffusion process of antibiotics, 9th Intercollegiate Biotechnology Symposium “Symbioza”, Warszawa, 05.2021 (plakat w formie prezentacji online; https://msb.symbioza.edu.pl/pl/programme/).
  19. Junka A.,  Symposium on Pathogenic Biofilms, University of Southern California, Los Angeles, USA, 8.12.2021 (wykład na zaproszenie, The humility lessons – the 5 years of studying bacterial biofilm and magnetic fields).
  20. Woroszyło M., Fijałkowski K. 2021. Rotating magnetic field exposure increases antibiotic susceptibility of methicillin-resistant Staphylococcus aureus strains, 9th Intercollegiate Biotechnology Symposium “Symbioza”, Warszawa, 05.2021 (prezentacja; https://msb.symbioza.edu.pl/pl/programme/).
  21. Woroszyło M., Fijałkowski K. 2021. Zwiększenie wrażliwości metycylinoopornych szczepów Staphylococcus aureus na antybiotyki β-laktamowe pod wpływem wirującego pola magnetycznego, XIV Kopernikańskie Seminarium Doktoranckie, Toruń, 09.2021 (prezentacja; https://portal.umk.pl/pl/event/xiv-kopernikanskie-seminarium-doktoranckie).

 

Inne formy upowszechniania wyników badań:

  1. Fijałkowski K., Cyprus University of Technology, Lemesos, 05.2019 (prezentacje w trakcie pobytu na stypendium Erasmus+; “Analysis of the influence of magnetic fields on microorganisms and evaluation of the usefulness of magnetic fields in the biotechnological processes”, “Bacterial nanocellulose production and application in biofilm eradication”, “Application of magnetic fields in medicine against biofilm pathogens”).
  2. Fijałkowski K., Decembrie 1918” University of Alba Iulia, Alba Iulia, Rumunia, 11.2019 (prezentacje w trakcie pobytu na stypendium Erasmus+; “Analysis of the influence of magnetic fields on microorganisms”, “Increased effectiveness of antimicrobials against bacteria in the presence of magnetic fields”).
  3. Fijałkowski K., Tarleton State University, Stephenville, TX 76401, Stany Zjednoczone, 09.2019 (prezentacja w trakcie pobytu na stażu; “Increased effectiveness of antimicrobials against bacteria in the presence of magnetic fields”).
  4. Fijałkowski K., Program „Inkubator Innowacyjności”, PUM, 06.2019 (prezentacja; „Zastosowanie wirującego pola magnetycznego do przełamywania antybiotykoodporności drobnoustrojów wielolekoopornych”).
  5. Junka A., India Biofilm Society, Pune, India 17. 4 2021 (wykład na zaproszenie; “Building A Biofilm Model: Everything Matters”).
  6. Junka A., First Sharing Expertise Day, Basil, Switzerland 16.12. 2021 (wykład na zaproszenie; “The assessment of antiseptics activity in various in vitro biofilm models.”

 

Wydarzenia popularyzujące naukę

  1. Adam Junka, “It's all a matter of time and scale - a few words about how microbes rule our lives”. Wykład popularyzatorski dla studentów na University of Oxford, Oxford 15.02.2019
  2. Adam Junka, Wykład pt. „Społeczne zachowanie drobnoustrojów jako jeden z mechanizmów podwyższonej tolerancji na antybiotyki”, IV Wigilia Polskiego Towarzystwa Studentów Farmacji Wyzwania i kierunki współczesnej antybiotykoterapii, Wrocław, 7.12.2019.
  3. Adam Junka, Wystąpienie w audycji "Laboratorium Nauki" w @RadioRodzina, Wrocław 23.11.2018.
  4. Adam Junka,  Wszystko jest kwestią czasu i skali czyli jak drobnoustroje zdominowały nasz świat. Wykład popularyzatorski dla szkół ponadpodstawowych i dorosłych,  XXIII Dolnośląski Festiwal Nauki 2021, 21.10-22.10.2020.
  5. Adam Junka, Biofilm ran i sposoby jego eradykacji. Wykład popularyzatorski w ramach konferencji szkoleniowej dla pielęgniarek chirurgicznych, Wrocław, 12.09.2020.

 

Wyróżnienia:

Fijałkowski K., Nominacja do Polskiej Nagrody Inteligentnego Rozwoju 2020 w kategorii „Naukowiec przyszłości” za realizację projektu „Analiza mechanizmów zwiększonej efektywności substancji przeciwdrobnoustrojowych względem biofilmu w obecności wirującego pola magnetycznego”, Tychy, 06.04.2020.

 

Wpływ projektu na przemysł i gospodarkę:

Uzyskano list intencyjny dotyczący kontynuacji badań prowadzonych w ramach Projektu od międzynarodowej firmy Azyro S.A., z siedzibą w Luksemburgu (https://www.linkedin.com/company/azyro?trk=public_profile_topcard-current-company) zajmującej się opracowaniem urządzeń emitujących pola magnetyczne, które w połączeniu ze środkami antyseptycznymi i antybiotykami stosowane są m.in. w celu eradykacji biofilmów. Obecnie, po zakończeniu Projektu, dalsze badania nad możliwością zastosowań pól magnetycznych w mikrobiologii klinicznej prowadzone będą w ramach konsorcjum, w skład którego poza członkami zespołu badawczego realizującego Projekt oraz działem badawczo-rozwojowym firmy Azyro S.A., wchodzą także wiodący naukowcy z dziedziny antyseptyki biofilmów (szczególnie ran przewlekłych), min. z ośrodków w Niemczech (Universität Greifswald) – profesor Alex Kramer  (Institute of Hygiene and Environmental Medicine) oraz Wielkiej Brytanii (University of Huddersfield) –  profesor Ojan Assadian (Department of Skin Integrity and Infection Prevention). Celem współpracy będzie złożenie grantu Horizon dotyczącego analiz wpływu różnego rodzaju pól magnetycznych i substancji przeciwdrobnoustrojowych na biofilm oraz opracowanie urządzenia bazującego na generatorze pola magnetycznego w celu eradykacji biofilmów w warunkach klinicznych.

 

Rezultaty projektu:

W trakcie realizacji projektu, zaobserwowano wpływ wirującego pola magnetycznego (WPM) na biofilm  - strukturę przestrzenną składającą się z komórek oraz zewnątrzkomórkowej, ochronnej macierzy. Zaobserwowany wpływ WPM obejmował zmiany w obrębie macierzy biofilmu, w tym w jej porowatości oraz w składzie chemicznym. W aspekcie części komórkowej biofilmu zaobserwowano zmiany zachodzące pod wpływem ekspozycji na WPM w kształcie komórek oraz w grubości i strukturze ich ścian komórkowych. W ramach przeprowadzonych badań ustalono, że obserwowane zmiany determinowane były utratą ciągłości ścian i membran komórkowych, które prowadziły m.in. do obkurczenia cytoplazmy. Wyżej wymienione zaburzenia obserwowano u obu analizowanych gatunków drobnoustrojów, Staphylococcus aureus oraz Pseudomonas aeruginosa (u wszystkich szczepów wytypowanych do poszczególnych doświadczeń). Z kolei wyniki uzyskane poprzez zastosowanie technik, za pomocą których oceniano liczbę żywych, zdolnych do wzrostu komórek w hodowlach poddanych ekspozycji na WPM, nie wykazały istotnych różnic w porównaniu do nieeksponowanych hodowli kontrolnych. Z tego względu przyjęto, że efekt  wywierany przez WPM (bez substancji przeciwdrobnoustrojowej) manifestuje się poprzez spektrum relatywnie subtelnych zmian (kumulujących się przede wszystkim w komórkowych strukturach skrajnych - ścianach i błonach oraz w macierzy, która również jest zewnętrzną strukturą utrzymującą integralność społeczności bakteryjnej). W badaniach wykazano również, że aktywność WPM była na tyle subtelna, że komórki zdolne były do relatywnie szybkiego usuwania uszkodzeń, co z kolei przejawiało się brakiem trwałego efektu po-ekspozycyjnego. Jednakże, po wprowadzeniu do układu badawczego (eksponowanych na WPM hodowli bakteryjnych) środka przeciwdrobnoustrojowego (szczególnie takiego, którego mechanizm aktywności uszkadza ściany komórkowe) dochodziło do silnego podniesienia jego skuteczności (manifestującej się zwiększoną liczbą martwych, niezdolnych do wzrostu komórek). Istotnie podniesiona efektywność substancji przeciwdrobnoustrojowej pod wpływem WPM obserwowana była także w krótszym czasie kontaktowym, jak również przy zmniejszonym jej stężeniu, w porównaniu do efektów osiąganych w układzie nie poddawanym ekspozycji na WPM. Jak wykazaliśmy, w tym wypadku zwiększona efektywność substancji przeciwdrobnoustrojowych związana była przede wszystkim z szeregiem opisanych powyżej subtelnych zmian indukowanych przez WPM, dzięki którym oddziaływała ona z osłabionymi pod względem funkcjonalnym i strukturalnym komórkami, a w przypadku kiedy rozpatrywany był biofilm, również z częściowo zdezintegrowaną macierzą. Podsumowując, uzyskane na skutek realizacji projektu wyniki istotnie pogłębiły wiedzę dotyczącą wpływu WPM oraz środków przeciwdrobnoustrojowych na biofilm S. aureus oraz P. aeruginosa. Po raz pierwszy w tak szczegółowy i kompleksowy sposób przeanalizowano działanie WPM na poszczególne składowe biofilmu, czyli komórki i macierz zewnątrzkomórkową, w celu określenia mechanizmu stojącego za zaobserwowaną, podniesioną aktywnością przeciwbiofilmową antybiotyków i antyseptyków w obecności pola magnetycznego. Co więcej, wykazano istotną rolę zmienności wewnątrzgatunkowej w odpowiedzi mikroorganizmów na WPM. Stwierdzenie to ma istotne znaczenie dla prowadzenia dalszych badań (również przez inne grupy naukowe), ponieważ zakłada konieczność prowadzenia analiz na reprezentatywnym zbiorze szczepów, a nie jedynie na szczepach określanych mianem wzorcowych, a których odpowiedź na pola magnetyczne może znacząco odbiegać od odpowiedzi wykazywanych przez szczepy kliniczne i/lub środowiskowe.

 

Odnośniki do stron internetowych powiązanych z projektem:

https://biotechnologia.zut.edu.pl/jednostki/katedra-mikrobiologii-i-biotechnologii/realizowane-projekty.html

https://www.researchgate.net/project/Analysis-of-mechanisms-of-increased-effectiveness-of-antimicrobial-substances-against-biofilm-in-the-presence-of-a-rotating-magnetic-field  

https://www.facebook.com/Breaking-Bad-Biofilm-in-Magnetic-Field-109819933952353

https://www.facebook.com/search/top?q=katedra%20mikrobiologii%20i%20biotechnologii%20zut

https://innowacje.zut.edu.pl/projekty/analiza-mechanizmow-zwiekszonej-efektywnosci-substancji-przeciwdrobnoustrojowych-wzgledem-biofilmu-w-obecnosci-wirujacego-pola-magnetycznego

https://www.mdpi.com/journal/applsci/special_issues/Biofilm_Medicine_Industry